Navigation

Portretten van een Veluwse man...



De tentoonstelling in Streekmuseum Hagedoorns Plaatse te Zuuk loopt van 2 juni tot en met 31 oktober 2007.





De expositie bevat 26 zwart-wit portretten van een markante Epenaar. Meer informatie over de openingstijden van het museum vind je hier

De toelichting op de tentoonstelling
Medio 2006 maak ik kennis met Willem Jan van Triest tijdens het fotograferen voor het fotoboek Epe! Een documentaire over het dagelijks leven. Zijn buurvrouw Liesbeth Grijpstra zegt resoluut dat ´opa´ zeker niet mag ontbreken in het fotoboek en neemt mij mee naar een boerderijtje in het buitengebied van Epe. Voor het eerst stap ik de wereld binnen van ´t Veluws Huuske. Daar woont Willem Jan van Triest, ‘opa’ voor vrienden en bekenden, met zijn zoon Johan.

’t Veluws Huuske
’ t Veluws Huuske’ is een boerderijtje uit begin 1900. Ik kom binnen in het gangetje tussen het boerderijtje en het bakhuus. Het bakhuus doet nog steeds dienst als keuken. De muren van die ruimte zijn roetzwart. De oorzaak is een kolenkachel die nog iedere winter wordt gestookt. De moderne wasmachine en droger vormen met die kachel een bijzondere combinatie van verleden en heden. Op weg naar de woonkamer passeer ik een gordijn. Daarachter staat het bed van opa. Met een ouderwetse boerenklink die aan de binnenkant van de kamer een platte metalen plaat uit een haak tilt, open ik een deur en kom in de woonkamer. Die ruimte is een klein museum. Aan de muur hangen schilderijen en foto’s uit een ver verleden. Op de schouw boven de gaskachel prijkt een foto van de koninklijke familie die in 1966 ter gelegenheid van de bruiloft van prinses Beatrix met Claus is gemaakt. Opa heeft de plaat destijds uit een tijdschrift gehaald, ingelijst met plastic ervoor en opgehangen. Sindsdien is het niet meer van de muur gekomen. Het plastic is sterk vergeeld. Onder het raam, tegenover de schouw, staat een bank met daarop een plaid uit de jaren vijftig. Op de vensterbank en in de kast langs de zijmuur staan miniatuur auto’s: de verzameling van zoon Johan. In de zijwand bevinden zich twee bedsteden. De meest linkse is nog in gebruik. Daar slaapt Johan.

Een korte fotosessie is de eerste kennismaking met opa. Als ik later terugkom om hem als verjaardagscadeau het fotoboek te brengen, besluit ik te vragen of ik hem mag volgen met de camera. Enthousiast stemt hij toe. Vanaf die dag bezoek ik hem gemiddeld eens per veertien dagen. Het resultaat is een grote reeks karakteristieke, ontroerende en bijzondere portretten. Van die serie presenteer ik met de tentoonstelling een klein deel.

Korte levensbeschrijving
Willem Jan van Triest wordt op 25 oktober 1919 in een boerderijtje aan de Stokveldseweg in Heerde geboren als vierde kind uit een reeks van elf. Zijn vader is een Veluwse keuterboer met zes koeien. Al vroeg moet Willem Jan helpen om het gezin financieel boven water te houden. Op jonge leeftijd lost hij met zijn vader turfschepen aan het Apeldoorns Kanaal. De eerste keer levert het turfsjouwen hem een nat pak op als hij van de treeplank in het kanaal valt. Maar met droge kleren aan gaat het zware werk zonder pardon weer verder.

Bosbouwer
De logische stap om boerenknecht te worden, wijst de jonge Van Triest resoluut van de hand. Hij weet dat je meer kunt verdienen in de bosbouw. Als houthakker werkt hij op diverse plaatsen op de Veluwe. De Duitse bezetting brengt hem in het kader van de Arbeidsinzet in de Duitse bossen.“ Je had geen keus, want er moest brood op de plank komen.” Na de oorlog wordt hem gevraagd opnieuw naar de Duitse bossen te gaan. Voor werk van maandag tot en met zaterdag verdient hij 27,50 gulden per week. Een goed salaris in die tijd. Maar het betekent wel dat hij alleen op zondag thuis is.

Naar Epe
In 1946 trouwt hij met de Eper boerendochter Fenneke – “Fennegie” – Vijge. Hij trekt met haar in bij zijn schoonouders en oom Frits in ´t Veluws Huuske. In 1949 wordt het gezin met zoon Johan en in 1954 met dochter Riek uitgebreid. De oude Vijge en oom Frits overlijden begin jaren vijftig kort na elkaar. Als een aantal jaren later ook opoe overlijdt, krijgen Johan en Riek ieder een eigen bedstede in de woonkamer.

Grondwerker
Van Triest verlaat de bosbouw en komt korte tijd bij Vleeswarenfabriek Niers in dienst als autolader. Het buitenwerk blijft echter trekken en hij verruilt deze werkgever voor het Eper bedrijf Smit. Tegen 90 gulden per week verricht hij grondwerk voor de aanleg van water- en gasleidingen. De laatste jaren voor zijn pensionering werkt hij als grondwerker bij bouwbedrijf Nieuwenhuis BV uit Rijssen.

SV Epe
Veel oudere Epenaren kennen Van Triest vooral als kaartjesknipper bij SV Epe. In de jaren vijftig en zestig is hij een van de poortwachters van de voetbalvereniging. Omdat hij tegen de regels kinderen gratis naar binnenlaat, komt hij in conflict met de penningmeester en stopt hij met kaartjesknippen. Dit weerhoudt hem er echter niet van om tot begin 2006 iedere zondag langs de lijn te staan. Een traditie die hij later koppelt aan een vast bezoek aan het graf van zijn in 1991 overleden vrouw.

Beperkte wereld
Na een val met de fiets in januari 2006 is zijn wereld beperkt tot zijn boerderijtje. Helaas heb ik opa nog maar een keer kunnen fotograferen terwijl hij in de tuin werkte. De kou weerhoudt hem ervan om naar buiten te gaan. De enige uitstapjes zijn een bezoek aan de Rabobank (“Boer´nleenbanke”), enkele noodzakelijke bezoeken aan artsen en bloedprikken in verzorgingshuis De Boskamp.

Eind 2006 willen de benen niet meer en wordt opa steeds vermoeider. Als ik de kamer binnenkom, ligt hij bijna altijd te dommelen op de bank. Toch blijft zijn wereld in verandering. Nadat het analoge uitzenden van de Nederlandse televisie stopt, is de hark-antenne op het dak zinloos geworden en moet noodgedwongen een schotel worden aangeschaft. Bijkomende consequentie is dat ook de oude televisie de deur uit moet, want die mist de noodzakelijke aansluitingen. Als ik hem complimenteer met zijn nieuwe grote lcd-televisie raakt hij geëmotioneerd. Het afscheid van de oude televisie heeft hem aangegrepen. Voor hem is het een hernieuwd afscheid van zijn vrouw. De herinneringen aan de vele uren die hij samen met zijn Fennegie naar dat toestel keek, ontroeren hem.

Op een ochtend in maart 2007 treft Johan zijn vader ziek op bed. Samen met de buren wordt besloten thuiszorg te regelen. Opa wordt vanaf die tijd drie keer in de week verzorgd. Hij geniet van de aandacht en verzorging en leeft weer op. Helaas worden zijn benen echter steeds dikker en pijnlijker en ebt zijn energie nog verder weg. Ondanks het mooie voorjaar met warm weer komt hij niet meer buiten. Hij slaapt voornamelijk op de bank onder het raam.

Dank!
Deze tentoonstelling zou niet mogelijk zijn geweest zonder de enthousiaste medewerking van de hoofdpersoon op de foto´s en zijn zoon Johan.

Ook was de hulp van de buren Liesbeth Grijpstra en Thea de Reuver onontbeerlijk.

De tentoonstelling is mogelijk geworden
dankzij een financiële bijdrage van
Rabobank Noordoost-Veluwe




De opening door Opa van zijn tentoonstelling: klik hier