Navigation

De Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) richt volgend jaar de Akademie voor Kunsten op. Volgens KNAW voorzitter Hans Clevers worden in eerste instantie twintig kunstenaars van ‘naam en faam’ uitgenodigd lid te worden. Het ledental zal later (door nepotisme) groeien naar vijftig.

“We willen individuele kunstenaars een stem geven in het maatschappelijk debat”, zegt Clevers. “Nu hebben ze die niet, de kustenaars doen alleen mee in discussies via advieslichamen en brancheorganisaties”, vervolgt hij. Dus als ik het goed begrijp krijgen de kunstenaars een individuele stem door een nieuw instituut op te richten. Dat lijkt mij heel logisch en ook helemaal niet met elkaar in tegenspraak.

Als ik het bericht in de NRC van vrijdag 22 november mag geloven gaan de kunstenaars binnen hun akademie in discussie over de functie van kunst in de samenleving en over de relatie tussen kunst en wetenschap. Dat lijken mij bijzonder interessante discussies, maar daar hoef je geen nieuw instituut voor op te richten dunkt mij.

In hetzelfde artikel komen twee apen uit de mouw. De eerste is verbijsterend van naïviteit. “Hans Clevers (voorzitter KNAW) blies het idee, dat zijn twee voorgangers ook al hadden gehad, vorig jaar nieuw leven in na een bezoek aan de Academy of Arts and Sciences in Boston. “In een oud academiegebouw daar traden bijvoorbeeld acteur Daniel Day-Lewis en komiek Bill Cosby op, die tegelijkertijd met mij waren benoemd als academielid, en dat was heel inspirerend. Op de terugreis dacht ik: waarom hebben we dat in Nederland eigenlijk niet meer?”

Dit zou hij toch niet serieus hebben gezegd? Je moet maar durven toegeven dat je geïnspireerd kunt worden door een artiest als Bill Cosby. Maar belangrijker… volgens mij hebben wij in Nederland gebouwen met namen als museum, theater, bioscoop, schouwburg, concertgebouw etc. etc. om kunst en kunstenaars te zien. Als de leden van de Akademie en andere wetenschappers daar (vaker) naartoe zouden gaan dan kunnen zij zich ook heel goed laten inspireren en zou het bovendien ook beter gaan met de kunst en cultuur in ons land. Mochten die akademieleden dan toch de deur niet uit willen, waarom nodigen ze dan zo nu en dan geen kunstenaar uit om mee te praten teneinde geïnspireerd te raken? Dat is veel verstandiger én goedkoper dan het oprichten van een Akademie voor Kunsten.

De andere aap betreft het budget voor deze inspiratie van wetenschappers. Voor de komende drie-en-een-half jaar is er maar liefst zevenhonderdduizend euro nodig voor de nieuwe Akademie. Deze euro's worden gefourneerd door de bezuinigende overheid en een aantal cultuurfondsen. Er blijkt namelijk bij de overheid nog een pot met geld te zijn met de naam Mondriaanfonds. In een tijd waarin keiharde aanslagen op de budgeten voor kunst en cultuur plaatsvinden, wordt zo’n bedrag vrijgemaakt uit allerlei cultuurpotjes (waarvan de bestuurders in de afgelopen jaren te hoop liepen tegen de "onverantwoorde en schandalige" bezuinigingen) om twintig tot vijftig kunstenaars ‘van naam en faam’ met elkaar te laten praten en wetenschappers te laten inspireren? Je moet als overheid en bestuurders van dergelijke fondsen wel lef hebben. Leg dit maar eens uit aan de kunstenaars 'zonder naam en faam' en cultuurinstellingen die nu met financiële problemen worstelen.

Die pot met geld is volgens mij echter de ware reden om dit idee te lanceren: extra inkomsten voor de KNAW. Ik ben wel benieuwd welk deel van dit budget wordt aangewend voor bureaukosten in het Trippenhuis. Ook de KNAW heeft te kampen met teruglopende inkomsten en boort met het oprichten van dit nieuwe instituut een extra geldbron aan om de eigen bureaukosten te dekken. Hoeveel nieuwe (extra) formatieplaatsen gaan er in het Trippenhuis komen om de hobbyakademie te faciliteren?

Het mag duidelijk zijn dat ik niets zie in dit initiatief. Het kletsen met individuele kunstenaars is leuk, maar wat is de betekenis daarvan voor de kunst en cultuur sector in brede zin en waarom moet dit in de vorm van zo’n dure ‘sociëteit’?

Natuurlijk zullen de kunstenaars ‘van naam en faam’ ja zeggen als de uitnodiging voor het lidmaatschap op de mat valt. Je bent wel gek als je nee zegt tegen het egostrelend (met een zonder twijfel ook commercieel interessante spin off) lidmaatschap van zo'n instituut. Maar de kunst en andere kunstenaars schieten hier echt niets mee op.

Het moet al een teken aan de wand zijn dat de naam Akademie van een in 2014 opgericht instituut met een K wordt geschreven. Er was al eerder een van buiten de kunst en cultuur sector opgericht instituut: de Kultuurkamer. Hoewel de Kultuurkamer en Akademie voor Kunsten uiteraard inhoudelijk totaal niet vergelijkbaar zijn, is wel één overeenkomst. Net als cultuur schrijf je academie met een C. Die Kultuurkamer was niet zo’n ‘heel denderend’ succes en droeg niets bij aan de kunst en cultuur in ons land en ik voorspel dat deze Akademie dat ook niet gaat doen.